Sociaal zekerheidsrecht

Rechtzoekenden komen bij haar terecht wanneer ze bijvoorbeeld arbeidsongeschikt zijn geraakt en hun WIA-aanvraag is afgewezen. “Ik sta relatief veel cliënten bij binnen dit thema. Elke zaak is anders, want ieder individu is anders.”

Kafkaëske zaak

“De menselijke maat komt steeds meer ter sprake, ook in procedures”, vertelt ze verder. “Bijvoorbeeld in een zaak die ik heb behandeld die Kafkaësk aandoet. Ik stond een cliënt bij die twee jaar eerder geweigerd was in de WIA omdat ze onvoldoende had meegewerkt aan re-integratie. Dit is echter geen wettelijk grond voor afwijzing, iets wat het UWV en haar toenmalige advocaat niet hadden gezien. Inmiddels was het bezwaar al ongegrond verklaard en de beroepstermijn verstreken. Ik heb voor mijn cliënt een brief opgesteld met de vraag of het UWV wilde terugkomen op de beslissing. De reactie van het UWV gold als een besluit en daarop kon ik weer bezwaar maken. Op grond van de menselijke maat kreeg mijn cliënt de WIA met terugwerkende kracht toegewezen en uitgekeerd. Dat had ook vanaf datum van de aanvraag gekund.”

Menselijke maat

“Vervolgens werd cliënt geconfronteerd met een terugvordering omdat het UWV kennelijk te veel betaald had. Dat kon mijn cliënt onmogelijk weten. Het bezwaar daartegen werd daarom snel gegrond verklaard. Vervolgens werd er wéér een terugvordering aangekondigd omdat het UWV geen rekening had gehouden met inkomsten uit het buitenland. Ze zeiden daar niet van te weten, maar mijn cliënt had dat direct gemeld toen zij alsnog uitkering toegekend kreeg. De afdeling Bezwaar en Beroep heeft uiteindelijk een streep gezet door de terugvordering vanwege dit onzorgvuldig handelen van de primaire afdeling. Uiteindelijk waren er drie bezwaarprocedures en een hoop geduld nodig om te zorgen dat mijn cliënt de uitkering kreeg waar hij recht op had. De afdeling Bezwaar en Beroep van het UWV paste de menselijk maat toe, maar toch heeft deze burger geen goed beeld van het UWV. Ik begrijp dat de primaire afdeling van het UWV die bijvoorbeeld een afwijsbrief of terugvordering verstuurt niet altijd maatwerk kan leveren. Daarvoor is de werkdruk te hoog. Maar gelukkig kan de afdeling Bezwaar en Beroep dit wel en is het gelukt om alles buiten de rechtbank op te lossen.”

Verhaal kwijt

“Mijn cliënten zijn veelal wantrouwig naar overheidsinstanties. Ze benaderen heel gewone beslissingen van bijvoorbeeld het UWV op een negatieve manier. Dan moet ik uitleggen dat het een normale, goede beslissing is. Mij vertrouwen ze omdat ik hen de ruimte geef om hun verhaal te doen. Soms duurt een medische keuring bij het UWV bijvoorbeeld maar tien minuten, terwijl dit heel bepalend is voor een cliënt. Met een inhoudelijk gesprek ben ik meestal een uur bezig, en dan heb ik het dossier van tevoren goed doorgenomen. Er komt vaak meer ter tafel dan alleen het juridische geschil. Dat gebeurt ook wanneer mensen een brief ontvangen die ze negatief interpreteren. Ze bellen mij, waarop ik vraag om de brief door te sturen. Na lezing blijkt het dan genuanceerder te liggen. Maar wanneer we dat bespreken, moet het ballonnetje van frustratie eerst leeg voordat we verder kunnen. Mensen moeten hun verhaal kwijt.”

Grenzen aangeven

Dat soort persoonlijke, emotionele verhalen vallen buiten de uren van de vergoeding. “Maar het hoort er wel bij. In het verleden deed ik meer dan nu. Dan vroeg ik bijvoorbeeld bijzondere bijstand aan namens een cliënt, flink wat administratief werk. Ik geef nu duidelijker aan het begin van een traject mijn grenzen aan. Als iemand om hulp vraagt met het aanleveren van documenten, geef ik bijvoorbeeld aan dat ze beter kunnen vragen of de buurvrouw wil helpen. Dat blijkt dan meestal prima te lukken en zo kost het mij een stuk minder tijd. Tijd die ik niet vergoed krijg.”

Complex inkomens landschap

Een probleem waar je als advocaat sociaal zekerheidsrecht ook tegenaan loopt, is het complexe landschap aan financiële regelingen in Nederland. Reith: “Daar probeer ik mijn cliënten goed over te informeren. Wanneer je een hogere uitkering ontvangt, krijg je bijvoorbeeld minder zorg- en huurtoeslag. Soms is het de vraag of het voldoende oplevert om een procedure door te zetten. En wanneer je zoals de cliënt in het Kafkaëske voorbeeld met terugwerkende kracht een flink bedrag krijgt, kan dit betekenen dat je geen recht meer hebt op een toevoeging. Gelukkig bleef zij net onder de financiële grens. Maar het is ingewikkeld, ook ik als professional ben niet op de hoogte van álle regelingen die er zijn om mensen die rond de armoedegrens leven te ondersteunen.”