Jaarverslag Raad van Advies 2023

De Raad van Advies was in 2023 als volgt samengesteld:

• A.G. (Gerard) Schouw, voorzitter
• P (Peter) Oskam
• G.J.A.M. (Gert-Jan) van der Vossen (tot 1 maart 2023)
• dr. Q.A.M. (Quirine) Eijkman
• P.J.C.M. (Peter) van den Berg (tot 15 juli 2023)

In 2023 heeft de Raad van Advies een aantal keren met de algemeen directeur/bestuurder en het Management Team van de Raad vergaderd. In juni 2023 heeft de Raad van Advies voor het laatst een ontmoeting gehad met de Ondernemingsraad (OR) van de Raad. De OR heeft tijdens deze bijeenkomst haar jaarverslag gepresenteerd aan de Raad van Advies.

Daarnaast hebben de voorzitter van de Raad van Advies en de algemeen directeur/bestuurder van de Raad in het najaar gesprekken gevoerd met verschillende politieke partijen over de ontwikkelingen inzake gesubsidieerde rechtsbijstand, zoals de toekomst van de sociaal advocatuur en hardheden in wet- en regelgeving.

Op 23 november 2023 was er voor het eerst een maatschappelijke sessie voor de Raad van Advies op kantoor van Sociaal Advocaten Rotterdam.

Reguliere bijeenkomsten van de Raad van Advies

De Raad van Advies is in de reguliere overleggen geïnformeerd en heeft advies gegeven over interne ontwikkelingen binnen de Raad en externe ontwikkelingen op het gebied van gesubsidieerde rechtsbijstand.

Zo is er gesproken over de nieuwe rol van de Raad van Advies. Deze nieuwe rol houdt onder andere een verbreding in van de rol van de Raad van Advies naar adviezen vanuit een maatschappelijke opgave. Dit betreft zowel de blik vanuit de burger, vanuit maatschappelijke trends als knelpunten en inzichten vanuit de sociaal advocatuur. Naast deze adviezen signaleert en adviseert de Raad van Advies voortaan ook over potentiële kwetsbaarheden en risico’s in de uitvoering, zoals deze vanaf 2024 jaarlijks in de Staat van de uitvoering naar voren zullen komen. Vanwege de herijkte rol van de Raad van Advies is het van belang dat de profielen van de leden van de Raad van Advies aansluiten bij de volgende invalshoeken:

• Het perspectief van de burger (schrijnende situaties, mensen in nood);
• Maatschappelijke trends en knelpunten;
• Het perspectief van de (sociaal) advocatuur;
• Kritische risico’s in de uitvoering;
• Politiek, bestuur, breed overzicht van de keten.

De Raad van Advies adviseert voortaan primair de bestuurder van de Raad, omdat zij het gezicht is van de Raad en de eerste gesprekspartner van ketenpartners en ministeries en andere overheidsorganisaties.

Daarnaast is een belangrijke wijziging dat de Raad van Advies, vooruitlopend op wijziging van de Wet op de rechtsbijstand, is ontheven van de toezichthoudende taken. De reden voor deze wijzigingen is als volgt. De minister voor Rechtsbescherming heeft in de aanbiedingsbrief en beleidsreactie van de wettelijke ZBO-evaluatie van de Raad van 26 april 2002 (TK, vergaderjaar 2021-2022, 31753, nr. 251) de aanbeveling  om de toezichthoudende taken van de Raad van Advies in overeenstemming te brengen met de Visie op de Toezicht van het ministerie van Justitie en Veiligheid, onderschreven.

Dit betekent dat dit ministerie toezicht houdt op de Raad via de plannings- en begrotingscyclus. Om dubbeling van toezicht te voorkomen vervalt deze taak voor de Raad van Advies en kan hij zich richten op de adviserende taken vanuit een maatschappelijk perspectief richting de bestuurder van de Raad. De minister voor Rechtsbescherming heeft de Tweede Kamer hierover op 3 juli 2023 geïnformeerd in de 9^e Voortgangsbrief Stelselvernieuwing Rechtsbijstand (bijlage bij Kamerbrief Rechtsbijstand, TK, 2022-2023, 31 753, nr. 270).

Om de informatiepositie van de leden van de Raad van Advies te versterken, krijgen zij sinds medio 2023 van de secretaris een paar keer per jaar een nieuwsbrief met een overzicht van relevante artikelen uit juridische bladen, media en Kamerstukken. Daarnaast ontvangen de leden gedurende het jaar relevante studies en rapporten en Kamerbrieven zoals Voortgangsrapportages gesubsidieerde rechtsbijstand.

Maatschappelijke sessie

Bij de maatschappelijke sessie op 23 november 2023 deelden vier sprekers uit verschillende hoeken uit de samenleving, zoals de wetenschap, de rechtspraak en de sociaal advocatuur hun maatschappelijke observaties en gaven aan wat de Raad in 2024 bij het uitvoeren van haar maatschappelijke opgave/missie zou moeten oppakken of juist laten. Daarna reflecteerden de deelnemers onder voorzitterschap van de heer Schouw op de verschillende inleidingen en werd afgesloten met de belangrijkste opbrengsten van de sessie voor de Raad.

Naar aanleiding van deze sessie heeft de Raad van Advies een advies aan de bestuurder van de Raad opgesteld. De bestuurder heeft dit advies meegenomen in het jaarplan 2024/strategische agenda 2024-2027 van de Raad. Dit advies van de Raad van Advies aan de bestuurder geeft input voor zowel de korte als de langere termijn.

De maatschappelijke sessie met de Raad van Advies vindt jaarlijks plaats, waarbij met het huidige advies de basis is gelegd voor de vervolgsessies.

Wisseling samenstelling Raad van Advies

De heer Van der Vossen en de heer Van den Berg zijn beiden in 2023 afgetreden vanwege het verstrijken van hun zittingstermijn. In 2024 worden zij opgevolgd door twee nieuwe leden.

Ten slotte

2023 was een bijzonder jaar voor de Raad van Advies. Een jaar waarin de kanteling van de werkwijze is gerealiseerd, de adviesrol is ingevuld door mooie inhoudelijke adviezen en er in 2024 weer nieuwe leden zullen toetreden tot onze Raad. Wij zijn veel dank verschuldigd aan alle medewerkers van de Raad die dagelijks werken aan een optimale toegang van het recht. Daar zijn we enorm trots op.

Voor mij persoonlijk komt na twee perioden van vier jaar een einde aan het voorzitterschap van de Raad van Advies. Ik heb het altijd met enorm veel plezier gedaan en wens mijn opvolger Ymre Schuurmans veel succes!

Voorzitter Raad van Advies, Gerard Schouw