Asiel- en vreemdelingenrecht
Jo-Anne Nijland is advocaat asiel-, vreemdelingen- en bestuursrecht bij Robin social & migration lawyers in Amsterdam. “Mensen die zijn gevlucht uit hun thuisland, kennen hun eigen rechten niet goed en weten niet hoe ze die kunnen verwezenlijken. Ze zijn over het algemeen vriendelijk, veerkrachtig en dankbaar.”
Asielrecht
Toelichting figuur
Het aantal toevoegingen binnen het asielrecht bedroeg in 2023 45.478. Daar waren 439 advocaten bij betrokken en 38.623 burgers.
Vreemdelingenrecht
Toelichting figuur
Het aantal toevoegingen binnen het vreemdelingenrecht bedroeg in 2023 21.491. Daar waren 566 advocaten bij betrokken en 14.372 burgers.
Afgewezen
“Zo stond ik bijvoorbeeld een vrouw uit Egypte met haar twee kinderen bij, hun asielprocedure was afgewezen”, vertelt ze. “Ze moesten terug. Er overkwam hen iets waar ik hier niets over kan zeggen. Dit gaf aanknopingspunten voor een humanitaire aanvraag. Regelgeving in vergelijkbare zaken was er niet, dus het was de vraag hoe ik de aanvraag in een juridisch kader kon gieten. Daarvoor gebruikte ik allerlei Europese verdragen en regelgeving ter onderbouwing. Toen ik de cliënte belde met de boodschap dat de IND een vergunning wilde verlenen, was ze erg emotioneel. Ze had zoveel ellende en onzekerheid meegemaakt. Fijn dat de IND dat ook inzag.”
Mensen die zijn gevlucht uit hun thuisland, kennen hun eigen rechten niet goed en weten niet hoe ze die kunnen verwezenlijken.
Jo-Anne Nijland
Ongehoord. Onrecht in het Vreemdelingenrecht
In dit geval is er gekeken naar de menselijke maat. Dat dit niet altijd gebeurt blijkt uit de bundel ‘Ongehoord. Onrecht in het Vreemdelingenrecht’ (april 2021) van de Specialistenvereniging Migratierecht Advocaten (SVMA) en Vereniging Asieladvocaten en juristen Nederland (VAJN), waar Nijland aan meewerkte. Deze bundel is een verzameling van casussen waarin advocaten parallellen tonen met de kinderopvangtoeslagaffaire: excessief formalisme, het wegzetten van mensen als oplichters, een IND die onbuigzaam vasthoudt aan regels en daarbij de menselijke maat volstrekt uit het oog verliest en een rechterlijke macht die dit alles terughoudend beoordeelt.
Professioneel opgepakt
“Aanleiding voor de bundel was het verslag ‘Ongekend onrecht’ van de toeslagenaffaire”, legt Nijland uit. “Wij wilden laten zien waar het knelt in de regelgeving en uitvoering bij het vreemdelingen- en asielrecht. Dit leidde tot gesprekken met de IND. De IND pakte het heel professioneel op. Zo hebben ze naar de eigen werkprocessen gekeken en een loket ingericht voor knellende zaken waar met een menselijke maat naar gekeken moet worden. Ook hebben ze gekeken waar er binnen de regelgeving meer ruimte kan worden gemaakt om de menselijke maat toe te passen.” Inmiddels is er op tal van terreinen binnen het asiel- en vreemdelingenrecht nieuwe rechtspraak gecreëerd waardoor de IND de feiten beter bekijkt en mensen beter hoort. Ook wordt het toetsingskader bekeken. Daarnaast nam de hoogste rechter in het vreemdelingenrecht, de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, de bundel ter harte. “Zo is het boekje benoemd in hun reflectierapport naar aanleiding van de Toeslagenaffaire."
Dilemma
Ook de wachttijden zijn een urgent probleem in het asiel- en vreemdelingenrecht zegt Nijland. “Een asielzoeker zou op papier zes maanden moeten wachten op een besluit, in de praktijk is dat vaak vijftien maanden of langer. De huisvesting van deze asielzoekers is daarbij geregeld schrijnend, zeker wanneer het gaat om noodopvang. Zo sta ik een alleenstaande moeder met jonge kinderen bij die al een jaar in een ruimte zonder ramen in een grote tent in Petten woont. Ze kunnen alleen maar wachten en zijn getraumatiseerd door hun verleden. Eén kind heeft een ontwikkelingsachterstand door deze situatie, zo blijkt inmiddels. Ik vind sowieso dat kinderen niet in noodopvang mogen verblijven. Ik denk erover om een procedure aan te spannen, maar weet niet hoeveel effect dit heeft op het grotere geheel, omdat ik ook wel begrijp dat het COA onder druk staat en ook niet heeft gekozen voor de huidige situatie."
Te laag inkomen
Zo’n 95% van de zaken die Nijland behandelt, vallen onder het vreemdelingenrecht. “De meeste tijd gaat zitten in complexe bezwaarzaken. Maar er zijn ook zeker bezwaren die voorkomen hadden kunnen worden. Zo hielp ik een Nederlandse man die verliefd was geworden op een Braziliaanse vrouw die in Nederland als au pair was komen werken. Hij wilde een visum voor haar regelen, maar die was afgewezen vanwege een net te laag inkomen en niet compleet aangeleverde gegevens. De IND gaf aan meer foto’s te willen ontvangen, maar binnen het systeem kun je er maar tien meesturen. Een alternatief was er niet en de aanvullende informatie wordt nu via een bezwaarprocedure aangeleverd.