- Voorwoord
- Strafrecht
- Personen- en familierecht
- Sociaal zekerheidsrecht I
- Sociaal zekerheidsrecht II
- Asiel- en vreemdelingenrecht
- Psychiatrisch patiëntenrecht
- Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid
- Mijnbouwschaderegeling
- Mediation
- Bijzonder curator
- Tolken/vertalers
- Bewindvoering Wsnp
- Regeling Loonbeslag
- Portrettenserie sociaal advocatuur
- Mensgericht werken
- Kenniscentrum
- Matching
- Peer review
- Peer review: ervaringen uit de praktijk
- Nieuwe leden Raad van Advies
- Jaarverslag Raad van Advies 2024
- De Stand van de uitvoering 2024
- Cijfers, balans en rekening van baten en lasten 2024
- Bezoldigingen topfunctionarissen 2024
- Kerncijfers Wrb 2024
- Kerncijfers Wsnp 2024
- Kerncijfers Wbtv 2024
Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid
“De zelfredzaamheid wordt door de politiek vaak zwaar overschat”
“Wat opvalt is dat voor deze rechtzoekende de noodzakelijke verlening of verlenging van hun verblijfsvergunning gepaard gaat met veel vragen, waar zij het antwoord niet op hebben en niet weten wie hen daarbij kan helpen. Als advocaat vervul je dan ook de rol van begeleider, helpt hen de problematiek te ontrafelen en het leven weer te vervolgen. De zelfredzaamheid van mensen in deze situaties wordt door de politiek vaak zwaar overschat.” Jeanne van de Wouw weet waar ze over spreekt. Tot voor haar gedeeltelijk pensioen stond zij cliënten ook bij in migratierecht en sociaal zekerheidsrecht, naast haar huidige specialisatie psychiatrisch patiëntenrecht. Ze vertelt over haar cliënt, die na langere tijd in Nederland geconfronteerd werd met een aflopende verblijfsvergunning. Via de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) kon zij hem met succes helpen, waardoor hij voor zijn dochter kon blijven zorgen.
(Advies)toevoegingen zelfredzaamheid

Toelichting figuur
In 2024 zijn er in totaal 4.957 adviestoevoegingen zelfredzaamheid afgegeven. Ter vergelijking: in 2023 waren dit er 4.994.
In 2024 zijn er in totaal 846 toevoegingen zelfredzaamheid afgegeven. Ter vergelijking: in 2023 waren dit er 881.
Ten einde raad
Van de Wouw: “Deze man leefde al een aantal jaren in Nederland, toen hij zag dat zijn verblijfsvergunning ten einde liep. Hij was daardoor ten einde raad. Die verblijfsvergunning had hij destijds verkregen omdat hij verzorgende ouder van zijn zoon was. Dat was hij ondertussen niet meer, maar wel voor een dochter uit een eerder huwelijk. Daarvoor was de aflopende verblijfsvergunning echter niet afgegeven. Hij wist niet of hij in aanmerking zou komen voor verlenging of dat hij een nieuwe verblijfsvergunning moest aanvragen, met alle onzekerheid die dat met zich mee zou brengen.”
Van de Wouw vervolgt: “Mijn cliënt was een gescheiden buitenlandse man, oorspronkelijk afkomstig uit Servië. Toen ik hem ontmoette had hij twee huwelijken achter de rug. Uit het eerste huwelijk met een Deense had hij een dochter die in Denemarken geboren was. Het huwelijk hield geen stand en moeder en dochter bleven achter in Denemarken. Hij hertrouwde met een Nederlandse vrouw. Uit dit tweede huwelijk werd een zoon geboren, die de Nederlandse nationaliteit kreeg. Mijn cliënt had inmiddels zijn verblijfsvergunning in Nederland verkregen op basis van zijn zorgouderschap voor zijn zoon.”
Maar ook dit huwelijk liep spaak. De zoon verhuisde naar zijn moeder. De zorgtaak was daarmee niet beëindigd. Van de Wouw: “Ondertussen was ook zijn dochter uit Denemarken gekomen en had zich bij hem als vader gevoegd. Hij had het gezag over haar gekregen en zijn dochter kreeg een van hem afhankelijke verblijfsvergunning.”

Gelukkig kon ik een beroep doen op de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid.
Verblijfsvergunning loopt af
“Voor een wijziging of verlenging van zijn verblijfsvergunning zou hij moeten aantonen nog contact te hebben met zijn zoon. Bovendien is een dergelijke verblijfsvergunning aan meerdere voorwaarden verbonden, zoals het hebben van vast werk, met voldoende inkomen en betrokkene moet een inburgeringscursus met succes hebben afgerond. Hij voldeed niet aan al deze eisen. De problematiek groeide hem boven het hoofd. Hij wist niet hoe het aan moest pakken en welke documentatie hij daarvoor nodig had. En een eigen netwerk dat hem daarbij kon helpen, ontbrak.”
Ondersteuning vanuit de Ratz
Hij kwam bij advocate Van de Wouw terecht door kennissen die eerder door haar waren geholpen. Van de Wouw: “Gelukkig kon ik een beroep doen op de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz). Want meneer was duidelijk niet in staat zelf te handelen in deze ingewikkelde situatie. Ik heb voor hem uitgezocht welke verblijfsvergunning het beste bij zijn specifieke situatie past. Uiteindelijk hebben we in overleg aanvankelijk een aanvraag ingediend voor langdurig ingezetene van de EU bij de IND. Er is heel wat heen en weer gecommuniceerd tussen mij, de IND en mijn cliënt. Ze wilden weten of hij nog met zijn zoon contact had en ook vroegen ze naar de zorgrelatie met zijn dochter.”
Maar helaas werd de aanvraag niet gehonoreerd, omdat Van de Wouws cliënt niet voldeed aan normen. Uiteindelijk werd de bestaande verblijfsvergunning op basis van zijn verzorgouderschap voor zijn zoon toch verlengd.
Niet alleen te bolwerken
Van de Wouw: “Het was een hele puzzel. Dit had mijn cliënt zelf niet kunnen bolwerken en ook bij het Juridisch Loket hadden zij hem hier niet mee kunnen helpen.” Dat wist Van de Wouw uit ervaring, omdat ze regelmatig telefoontjes kreeg van het Juridisch Loket met vragen over dit soort situaties. “Dit is geen vraagstuk dat je een betrokkene zonder ondersteuning zelf kunt laten oplossen. Die verwachting is irreëel. Dit soort van zaken komt vaker voor binnen het migratierecht. Inwoners van Nederland die nog niet voor naturalisatie in aanmerking zijn gekomen en die verzorgende ouder van hun kind zijn, maar te maken krijgen met een intrekking of het verlopen van hun verblijfsvergunning.”
Van de Wouw vindt dat iedereen recht heeft op een eerlijk proces en professionele begeleiding hierbij. Het gaat tenslotte veelal om mensen in kwetsbare situaties die afhankelijk zijn van lastig te doorgronden maatregelen en regelingen. “Ik ben dus blij met een regeling zoals de Ratz, die de mogelijkheid biedt om in dit soort complexe situaties juridische begeleiding te krijgen.”
Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz)
De Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) is een tijdelijke, lichte adviestoevoeging die is gestart op 1 juli 2021 en jaarlijks wordt verlengd “zolang de heroverweging van het zelfredzaamheidscriterium niet is doorgevoerd in de wet- en regelgeving” (brief 4 september 2023 van toenmalig minister Weerwind aan de Kamer). Signalen van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) leidden tot de invoering ervan. Het doel was om een kleine toevoeging ruimhartig te verlenen om rechtzoekenden die anders geen recht hebben op rechtsbijstand via een toevoeging, bij te staan. De Ratz is een initiatief van de Raad en tot stand gekomen in samenwerking met het Juridisch Loket en de Nederlandse Orde van Advocaten.
Wanneer is rechtsbijstand via de Ratz geïndiceerd?
-
wanneer er geen rechtshulp beschikbaar is;
-
wanneer er sprake is van een onvoldoende responsieve houding van een bestuursorgaan en de inzet van een advocaat deze mogelijk kan forceren;
-
of wanneer sprake is van een dermate juridisch of feitelijk complex probleem of van persoonlijke omstandigheden dat direct inzet van een advocaat nodig is;
-
of wanneer er voor een belanghebbende zoveel op het spel staat dat juridisch advies met de kwaliteitswaarborgen van een advocaat nodig is.