Nieuwe leden Raad van Advies

De Raad van Advies heeft tot taak om de algemeen directeur/bestuurder van de Raad voor Rechtsbijstand te adviseren. Primair adviseert de Raad van Advies over de toegang tot het recht vanuit maatschappelijk oogpunt. Secundaire rol is het signaleren en adviseren over potentiële kwetsbaarheden en risico’s in de uitvoering. Kernadvies van de Raad van Advies in 2024 (te lezen op onze website): versterk de uitvoering van het grondrecht op adequate rechtsbijstand door samen met ketenpartners te werken aan preventieve aanpak, de kwaliteit van advocaten en mediators en aan continuïteit in aanbod.

Serieuze gesprekspartner

Brouwer, advocaat bij Brouwer Advocatuur en onder meer advocaat-lid bij het Hof van Discipline: “Je ziet dat de Raad in de afgelopen jaren een serieuze gesprekspartner is geworden voor ketenpartners en politiek. Ik heb deze kanteling van dichtbij mee mogen maken als advocaat en vanuit bestuurlijk perspectief. De Raad wordt niet langer gezien als sec uitvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De Raad zet zich met verve in voor kwalitatief goede rechtsbijstand ten behoeve van burgers. Daar wil ik als lid van de Raad van Advies graag mijn bijdrage aan leveren.”

Een rechtstaat voor iedereen?

“Voor sommige burgers, vooral degenen in kwetsbare situaties en minder draagkrachtig, is de rechtsstaat mijlenver verwijderd.” Soeharno, advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek N.V. en onder meer hoogleraar Rechtspleging in rechtsfilosofisch perspectief aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid (Universiteit van Amsterdam): “Als je ziet hoe weinig sociaal advocaten er voor specifieke rechtsgebieden zijn, vraag je je af: is de rechtsstaat er daadwerkelijk nog voor iedereen? Ik ben als lid aangetreden op het boeiende moment waarop we samen nadenken over deze ontwikkeling, welke visie vanuit de Raad de Advies daarbij past en welke rol daarbij hoort.”

Voor sommige burgers, vooral degenen in kwetsbare situaties en minder draagkrachtig, is de rechtsstaat mijlenver verwijderd.

Ontwikkeling sociaal advocatuur

Soeharno: “Persoonlijk intrigeert mij vooral de vraag hoe we de sociaal advocatuur toekomstbestendig kunnen maken. Want daarbij gaat het niet alleen over de betaling van de individuele advocaat maar ook over het opleiden van sociaal advocaten en het doorgeven van kennis. Een breed en complex vraagstuk dus.”

Brouwer vult aan: “Ik herken het. Die interesse in en betrokkenheid bij de ontwikkeling van de advocatuur in de breedte is ook mijn drijfveer. Al vanaf het begin eigenlijk, nog in de tijd van het ontstaan van de rechtswinkels en de voorloper van wat nu de Vereniging van Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) is. Maar zeker ook vanuit mijn rol bij de Orde van Advocaten zag ik het belang van een ontwikkeling van een duurzame sociale advocatuur. Ik heb in de loop der tijd daarover ideeën gevormd, waarbij de vraag voor mij centraal staat hoe we dat op een bedrijfsmatige en ethisch verantwoorde wijze kunnen aanpakken.”

Brouwer vervolgt: “De introductie van High Trust, met als uitgangspunt het werken vanuit vertrouwen enerzijds en controle anderzijds, als twee kanten van dezelfde medaille is waardevol gebleken. Net als meer recentelijk de beweging richting de burger met de inzet van de Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid en de inzet op mensgericht werken. Allemaal uitingen van een organisatie die zijn blik allereerst richt op het maatschappelijk belang. Dat betekent ook zicht krijgen op burgers die nog níet goed in beeld zijn en daarop inzetten. De Tijdelijke subsidieregeling beslag op inkomen en/of vermogen is daar een goed voorbeeld van.”

Entrée Raad van Advies

Hoe ervaren Soeharno en Brouwer hun entrée in de Raad van Advies?
Soeharno: “Die entrée ontstond eigenlijk als vanzelf. Via het kantoor De Brauw had ik al contact met de Raad voor Rechtsbijstand via de pilot Huurzaken. Binnen wat wij noemen ‘De Brauwerij’, een programma voor onze advocaat-stagiaires waarin ze on the job leren, zitten 20 advocaten die huurzaken doen. Dit zijn zaken waarbij het niet lukt om deze bij de bestaande sociaal advocaten in Amsterdam onder te brengen. De vraag is daar groter dan dat de bestaande regionale huurrechtadvocatuur aan kan. In nauw overleg met de Orde, de VSAN en de Raad voor Rechtsbijstand pakken wij deze zaken op, voor zover de sociale advocatuur geen ruimte heeft om die zelf op te pakken. Zo leren onze mensen de sociaal advocatuur kennen, met ondersteuning van sociaal advocaten van de kantoren Struycken Advocaten, de Binnenstad en Van Doorn c.s. Aanvullend kan ik zeggen dat ik het prettige en constructieve karakter van zowel de samenwerking binnen de Raad van Advies als de Raad voor Rechtsbijstand als geheel zeer waardeer.”

Brouwer: “Het voelt als een warm bad. Ik vind het vooral inspirerend om in dit bestuurlijk divers samengesteld gremium te kunnen samenwerken en meedenken. Ik vind het bovendien bewonderenswaardig als ik zie wat de mensen bij de Raad allemaal doen en tot stand brengen.”

Belangrijkste uitdagingen

Waar zitten de belangrijkste uitdagingen voor de nabije toekomst? Brouwer: “Die zit vooral in het helen van de gebroken belofte rondom de toegang tot de rechtsstaat. In het rapport van de eerste Commissie Van der Meer werden de te hoge drempel voor die toegang en de problemen die door sociaal advocaten worden ervaren al aangekaart. In de laatste voortgangsrapportage van december 2024 van de staatssecretaris Rechtsbescherming wordt echter zwaar ingezet op de eerste lijn en slechts bescheiden gestuurd op de tweede lijn. Dat gegeven en met de genuanceerde kijk die we inmiddels hebben op de zelfredzaamheid van burgers, waar duidelijk grenzen aan zitten, staan we voor een enorme uitdaging met elkaar. De wijziging van de Wet op de rechtsbijstand is in voorbereiding. Hoe zorgen we voor hernieuwde aandacht voorversterking van de tweede lijn?

Soeharno vult aan: “De aanbodkant in die tweede lijn is mijn grootste zorg. Hoe richten we dat aanbod duurzaam in? Een solide, toekomstbestendig model is van vitaal belang. En, heel belangrijk voor het werk van de Raad, het moet een menselijke touch behouden. Die mensgerichtheid moeten we koesteren en vasthouden. Daar moeten de medewerkers bij de Raad de ruimte voor krijgen. Want zelfredzaamheid is vaak fictie, zoveel is duidelijk.”