‘Laten we er samen voor zorgen dat schuldhulpverlening toegankelijk is voor iedereen’
In Nederland hebben ca. 640.000 huishoudens problematische schulden. Deze huishoudens hebben professionele hulp nodig om de schulden op te kunnen lossen. De verwachting is dat dit aantal fors toeneemt. Hoe acteert de Raad op deze ontwikkelingen? Wat adviseerde hij aan het ministerie? In gesprek hierover met twee beleidsmedewerkers van Bureau Wsnp, Linda Nickel en Pauline de Wit.
“De schuldenproblematiek kent een aantal uitdagingen”, licht De Wit toe. “Eén daarvan is dat het soms lang duurt voordat een burger met problematische schulden hulp zoekt. Gemiddeld duurt het vijf jaar voordat iemand zich aanmeldt bij de gemeente voor hulp bij schulden. Dat kan te maken hebben met onwetendheid, schaamte of wantrouwen.” Nickel vult aan: “De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening schrijft voor dat elke gemeente integrale schuldhulpverlening aan haar burgers aanbiedt, maar de uitvoering hiervan verschilt per gemeente. Ook is er soms weinig specialistische kennis over complexe, financiële dossiers. Dit zorgt er in deze situatie voor dat het soms lang duurt voordat hulpverlening kan starten. Zo zitten burgers lang in onzekerheid of de schulden opgelost kunnen worden. Het leidt tot een grote drempel voor mensen om hulp te vragen.”
Groeiend probleem
“Omdat de schuldenproblematiek groeit in Nederland, vroeg minister Weerwind de Raad vorig jaar hier advies over te geven”, vervolgt De Wit. “Op dat moment had Bureau Wsnp, samen met collega’s van het Kenniscentrum, al gebrainstormd over deze problematiek en de ontwikkelingen die er spelen.”
De resultaten van deze brainstorm vormden de basis voor dit advies.” Nickel: “Kort daarop werd er in juni 2022 een wetsvoorstel behandeld tot aanpassing van de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) waarop diverse amendementen zijn ingediend die aansloten op ons advies. Dit sterkte het gevoel dat ons advies breder gedragen werd door de Tweede Kamer.”
Op hoofdlijnen
“Het advies stoelt op drie hoofdlijnen”, aldus De Wit. “Ten eerste vinden wij het belangrijk dat er een bredere toegang komt voor schuldhulpverlening. Bureau Wsnp ziet mogelijkheden om Wsnp-bewindvoerders al in een eerder stadium in te zetten voor schuldhulpverlening aan burgers met een complex schuldenpakket. Daarbij is het wel belangrijk data te verzamelen om de effecten hiervan te meten.” Nickel: “Ten tweede vinden we dat schuldentrajecten maximaal drie jaar mogen duren. Zo heeft de burger eerder duidelijkheid en eerder zicht op een schuldenvrije toekomst. Ten derde stellen we voor dat het makkelijker wordt om in een Wsnp-traject toegelaten te worden. Op basis van dit advies ging de Raad samen met de Raad van Advies in december 2022 in gesprek met ministers Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) en Weerwind (Rechtsbescherming).”
Waardevolle adviezen
“Uit het gesprek met de twee ministers werd duidelijk dat zij onze adviezen waardevol vonden”, benadrukt De Wit. “Zij maken zich ook zorgen over de toegankelijkheid van schuldhulpverlening. De reactie van minister Weerwind was dat een deel van de adviezen, die ook terugkwamen in de amendementen, zijn steun krijgt. Verder adviseerde minister Schouten ons contact op te nemen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om te kijken hoe we de inzet van Wsnp-bewindvoerders in het minnelijk traject zo goed mogelijk vorm kunnen geven.”
Meten is weten
“Gelukkig waren we als Raad hier al op voorbereid”, aldus De Wit. “Zo startten we in 2021 een pilot waarbij de Wsnp-bewindvoerder een toevoeging kan aanvragen om het verzoekschrift voor toelating tot de Wsnp op te stellen. Dit om meer mensen in staat te stellen om financiële hulp te krijgen. Het Kenniscentrum had al vanaf de start een belangrijke rol bij het onderzoeken van de effecten van de pilot. Meten is weten. Zo werden er vragenlijsten en interviews afgenomen met Wsnp-bewindvoerders, schuldhulpverleners, beschermingsbewindvoerders, rechtbanken en burgers. Eind 2022 is de pilot geëvalueerd. Daaruit bleek dat de resultaten positief zijn.”
Onbekend maakt onbemind
“Verder bleek uit de cijfers dat het aantal toevoegingen in het begin niet storm liep”, aldus De Wit. “Onbekend maakt onbemind. Daarom organiseerden we in het najaar regiobijeenkomsten voor Wsnp-bewindvoerders en beschermingsbewindvoerders. Daar werd besproken wat de toegevoegde waarde is van deze mogelijkheid voor de dossiers van beschermingsbewindvoerders. We zagen dat het aantal aanvragen hierna steeg. Op basis van de resultaten van de evaluatie willen we de pilot in de reguliere werkzaamheden integreren. Het rapport met de conclusies van de evaluatie is in januari 2023 aan het ministerie van Justitie en Veiligheid gestuurd.”
Politiek op de kaart
Nickel besluit: “Het is duidelijk dat schuldenproblematiek een thema is dat bij de ministers leeft en dat het in de politiek op de kaart staat. Er gebeurt veel in de schuldenwereld en dit is hét moment om er iets mee te doen. We moeten niet vergeten dat het iedereen kan overkomen, door iets wat in ons leven gebeurt. Laten we er samen voor zorgen dat schuldhulpverlening toegankelijk is voor iedereen.”
Er gebeurt veel in de schuldenwereld en dit is hét moment om er iets mee te doen.