Adequate en kosteloze rechtsbijstand voor gedupeerden kinderopvangtoeslagaffaire
In 2021 werden de pijnlijke gevolgen van de toeslagenaffaire steeds duidelijker. Om gedupeerde ouders bij verzoeken in het kader van de herstelregelingen kinderopvangtoeslag te kunnen bijstaan met rechtsbijstand, is per 1 maart 2021 de Subsidieregeling pakket rechtsbijstand herstelregelingen kinderopvangtoeslag (HKT) in het leven geroepen. Samen met de sociale advocatuur zet de Raad voor Rechtsbijstand zich op die manier in voor herstel. Gedupeerde ouders hebben via deze regeling recht gekregen op een advocaat als zij deze nodig hebben. De rechtsbijstand is kosteloos. Dat betekent dat de Raad geen eigen bijdrage oplegt en dat er geen inkomens- en vermogenseisen worden gesteld. De regeling is op de gedupeerden gericht en de betrokken medewerkers van de Raad en betrokken partners met zetten zich er met volle toewijding en betrokkenheid voor in. We spraken Reanda Claassen en Petra Pothoven, beiden werkzaam bij de Raad over hun bijdrage aan deze regeling.
Alles verloren
“De burger is de dupe geworden. Gedupeerden die wij aan lijn krijgen hebben eigenlijk allemaal hetzelfde verhaal, ze zijn alles verloren. Dat kan en mag niet. Daarom is het goed dat deze regeling er nu is voor feitelijke zaken waar gedupeerden hulp bij nodig hebben. En inmiddels is de regeling die we bieden uitgebreid, want ook in vervolgfasen kan nu kosteloze rechtsbijstand verleend worden. We vinden het belangrijk de dienstverlening met gedupeerden soepel verloopt en gericht is op de mens achter de zaak”, vertelt Pothoven.
Net als Pothoven is Claassen vanuit de Raad werkzaam binnen de regeling. “Wij nemen telefonisch contact op met de gedupeerden naar aanleiding van de aanvraag die zij bij ons indienen.” Ondanks het feit dat de regeling extra druk legt op de dienstverlening van de Raad, loopt de uitvoering van de regeling goed.”
Pothoven vult aan: “Deze mensen leven eigenlijk nog steeds zoals toen. Ze zijn nog niet uit de schulden.” Claassen knikt: “Ja, ik wist niet dat ik zulke schrijnende verhalen zou tegenkomen. Ik ben er echt van geschrokken. Vrijwel alle mensen nemen op met een voorzichtig ‘hallo?’. Maar gedupeerden voelen zich gehoord als we de aanvankelijke argwaan hebben weggenomen. Dat doet dan goed. Aan beide kanten van de lijn.”
Zorg van mens tot mens
Pothoven: “Nadat we contact hebben gehad met de gedupeerde, doen we hem of haar een voorstel voor drie advocaten die zich voor het geven van ondersteuning binnen de regeling hebben opgegeven en in de buurt van de gedupeerde kantoor houden. Samen met de gedupeerde kijken wij naar eventuele andere problematiek waar de burger nu mee te maken heeft. Wij kruisen dan in de daarvoor ontwikkelde matchingtool de desbetreffende rechtsgebieden aan, zodat wij op basis van objectieve en transparante criteria de best geschikte advocaten kunnen selecteren. De burger kan vervolgens aangeven naar welke advocaat zijn of haar voorkeur uitgaat.”
Claassen vervolgt: “Maar daar stopt het contact niet. Sommigen bellen terug, omdat ze toch liever een andere advocaat willen. We zorgen dan voor een nieuwe match. In de basis bieden alle advocaten in deze regeling goede bijstand. Ze moeten immers voldoen aan bepaalde voorwaarden voordat ze aan de regeling mogen deelnemen. Maar mensen willen gehoord worden. Het gevoel speelt daarbij een grote rol. Men is zo vaak teleurgesteld en het wantrouwen is groot. Wij blijven contactpersoon totdat er een afspraak met een advocaat staat. Pas als we er zeker van zijn dat de advocaat het echt heeft overgenomen, geven we de zaak over.”
Bereid om mensen echt te helpen
Beiden beamen dat het contact met zowel gedupeerden als de advocaten goed verloopt. Pothoven: “Gedupeerden zijn blij met het persoonlijk contact. En de deelnemende advocaten zijn echt bereid om de mensen te helpen. Men wil de juiste dienstverlening kunnen geven en dat is best lastig omdat niet altijd precies duidelijk is wat op hen afkomt. Vanuit gezamenlijke betrokkenheid bij en belang voor de burger helpen we elkaar door het gesprek met de advocaten aan te gaan over het stadium waarin de gedupeerde zich bevindt en wat er moet gebeuren.”
Werk met betekenis
Claassen stelt tevreden vast: “Het werken binnen deze regeling en het contact met gedupeerden geeft mij echt voldoening.” Pothoven knikt instemmend: “Dat contact maakt het kringetje rond. Je kunt iets betekenen voor deze mensen en dat geeft een goed gevoel.”
Samenwerking met advocatuur
De regeling kenmerkt zich door samenwerking, met de Nederlandse orde van advocaten en met gespecialiseerde advocaten die zich vanaf het begin voor de gedupeerden inzetten. Samen met de advocatuur monitoren we de kwaliteit van de geboden hulp en bezien we of de vergoeding conform tijdsbesteding is.
Als advocaat voel ik mij geroepen om in deze regeling mijn diensten te verlenen. Het is noodzakelijk dat gedupeerden een advocaat kunnen krijgen. De zaken zijn zeer complex. Het zijn juridische vraagstukken waarvan een aantal voor ons rechtsstelsel ongekend zijn. Cliënten zijn bovendien vaak getraumatiseerd en niet in staat om de zaken te doorgronden en hun belangen waar te nemen. Al met al is adequate rechtsbijstand onmisbaar voor het behoorlijke herstel van gedupeerden. De regeling is gelukkig met spoed tot stand gekomen. Dat is fijn. Maar het blijkt ook lastig om binnen de gestelde marges voldoende rechtsbijstand te kunnen verlenen. Ik hoop dat beleidsmakers zich meer gaan beseffen dat de toegang tot het recht is geboren uit mensenrechtenprincipes. En het beleid moet voldoende vrijheid bieden om daar bij bijzondere omstandigheden ook vanaf te kunnen wijken.
Citaat: Mr. P. Salim van Dworkin Law, Amsterdam
Video Herstelregeling Kinderopvangtoeslag
In onderstaande video leggen de aan de regeling deelnemende partijen uit hoe zij te werk gaan om de gedupeerde ouders van de kindertoeslagaffaire bij te staan.